De afgelopen maanden heb ik kennis gemaakt met mijn altijd denkende brein. Echt kennis gemaakt. Tuurlijk, ik liep er al meer dan 30 jaren mee rond, en het heeft me door vele studies en situaties heen geloodst. Maar omdat het zich nooit merkbaar tegen me keerde merkte ik het niet op. Je raad het al, dat deed het dus nu wel. En als ik er nu op terug kijk dan doorzie ik opeens waar mijn brein me altijd goed wist te beschermen.

Bevroren in januari

In November had ik mijn baan opgezegd en vanaf 1 Januari was ik vrij. Ik was vrij om te doen wat ik wilde: het opzetten van mijn eigen bedrijf. De eerste twee weken voelden als vakantie. Ik was erg moe, maar ik had veel ideeën. Af en toe schreef ik wat op. Spannend vond ik het wel, om een periode tegemoed te gaan die ‘leeg’ aanvoelde. Halverwege januari voelde ik een verandering in dynamiek tussen mijn partner en mijzelf. Ik raakte in paniek, want wat zou er gebeuren als hij weg zou vallen? Het komende jaar zou al zo onzeker worden.

Toen hij aangaf dat mijn voorgevoel klopte bevroor ik. Mijn bovenlichaam zat in één keer vast. De weken die volgden bestonden uit paniekaanvallen, geforceerd werken aan ideeën waarover ik twijfelde en bovenal heel veel denken. Nadenken en piekeren, dat was waar ik mijzelf mee bezig hield. Van alle kanten heb ik de relatiedynamiek en persoonlijke situaties geanalyseerd. Ik had geleerd dat mijn brein me altijd wel uit de situatie weet te redden, dus die ging er helemaal voor. Mijn brein ging los en liep compleet vast. Van depressie en suïcidale gedachtes tot hartklachten aan toe. Het had geen controle over de situatie.

Toen ging de relatie uit. Anderhalve maand van nadenken, analyseren, afleiding, doorgaan en niet voelen volgden. In mei ontstond er ruimte en ik stortte in.

Ik was alleen maar moe, ik had nergens zin in, ik kon niet voor mezelf zorgen en ik durfde niet alleen te zijn.

Al maanden was ik bang voor mijn brein.

Beschermend brein

Mijn brein als beschermer. Vaak heeft mijn brein me beschermt door in onbegrijpelijke of onzekere situaties op onderzoek uit te gaan. Het vond redeneringen waar ik rust in kon vinden. Nu weet ik dat ik hierdoor soms het voelen heb overgeslagen. Want wanneer iets zo dichtbij komt zoals een relatie en het niet te begrijpen is, dan moet je doorvoelen en loslaten. Er is geen rol voor mijn beschermende brein als een keuze bij een ander persoon ligt. Of bij het tegemoed gaan van onzekerheid in de toekomst bij het opzetten van eigen bedrijf.

Ik dacht dat ik altijd wel met onzekerheid kon omgaan. Ik had tenslotte al heel veel moedige grote keuzes gemaakt de afgelopen jaren. Verhuizingen van Enschede, Zweden, Delft, Amersfoort, Dordrecht, Steenwijk en Leeuwarden. Meerder banen aannemen en weer opzeggen, een band opbouwen met leerlingen en collega’s en weer dag zeggen. En vergeet niet een carriere switch en lerarenopleiding in die rare maanden rond 2020. Misschien heb ik het wel allemaal niet echt gevoeld, vraag ik me nu af…

Ik wist niet hoe ik moest doorvoelen en loslaten en dus was er de afgelopen maanden vrij spel voor mijn brein om overuren te draaien. Van alles heb ik gelezen en bedacht om er vat op te krijgen. Altijd kwam dit terug op een aantal zinnetjes: “je doet het niet goed”, “je had het anders moeten doen”, “wat heeft het voor zin”, “Ik wil niet meer”. Nog steeds gebeurd het. En ik leer steeds meer om mijn brein toe te spreken ‘het is zoals het is’, ‘denken veranderd nu niets’. Ook leer ik om te gaan met mijn gevoelens. Doorvoelen en loslaten door te tappen, shaken, zuchten, zingen, dansen, ademen.

Niet-weten als fase

Het creatieve proces, voor mij als ontwerper niet onbekend, zit vol van niet-weten. Magisch interessant vind ik hoe die fase van niet-weten in iedere cyclus terugkomt. In de winter is alles afgestorven, er lijkt niets te zijn, niets is zichtbaar, het is donker. Met nieuwe maan lijkt er geen maan te zijn, het is donker. Toch weten we allemaal dat er wel dingen gebeuren in die fases, we zien het alleen niet. Het enige wat we dus kunnen doen is vertrouwen op het proces. De taoisten werken vanuit het principe van Wu-wei. Wu-wei is het doen door niet te doen. Door actief te wachten geef je ruimte en vertrouwen en laat je iets ontstaan. Ik interpreteer dit als het loslaten van mijn beschermende brein en over te gaan op het voelen van vertrouwen.